Tanım ve Amaç
Sprint Retrospektifi, Scrum Takımı’nın bir Sprint’i tamamladıktan sonra çalışma biçimini değerlendirdiği, iyileştirme alanlarını belirlediği ve “gelecek Sprint’i nasıl daha verimli geçiririz?” sorusuna yanıt aradığı zaman sınırlı (time-box) bir Scrum etkinliğidir. Bir aylık Sprint için azami üç saat sürer; daha kısa Sprint’lerde süre orantılı olarak kısalır (scrum.org).
Toplantının temel hedefleri:
- Ne işe yaradı? (güçlü yönler)
- Ne işe yaramadı? (engeller, riskler)
- Neleri değiştirelim? (somut aksiyonlar)
Bu döngü, Japon kökenli Kaizen felsefesinin “sürekli iyileştirme” ilkesine dayanır; küçük, düzenli adımlarla kalıcı gelişim sağlar (investopedia.com).
Beş Aşamalı Standart Akış
Birçok ekip Diana Larsen & Esther Derby’nin önerdiği beş aşamalı yapıyı kullanır:
| Aşama | Hedef | İpuçları |
|---|---|---|
| 1. Ortamı Hazırla (Set the Stage) | Katılımcıları toplantıya ısındır | “İce Breaker” sorular, zaman kutulu tur |
| 2. Veri Topla (Gather Data) | Gerçekleri, ölçümleri, duyguları ortaya çıkar | Sprint metriği grafikleri, mad–sad–glad panosu |
| 3. İçgörü Üret (Generate Insights) | Neden–sonuç ilişkilerini keşfet | 5 Neden analizi, balık kılçığı diyagramı, causal loop diyagramları (nedensel döngü) |
| 4. Aksiyon Belirle (Decide Actions) | 1-3 uygulanabilir adım seç | SMART hedefler, “Owner + Due Date” tablosu |
| 5. Kapanış (Close the Retrospective) | Öğrenilenleri özetle, teşekkür et | +/Δ turu, geri bildirim formu |
Bu yapı, hem yüz yüze hem de çevrim içi ortamlarda şeffaflığı ve odaklanmayı artırır (atlassian.com).
Yöntem ve Format Seçenekleri
- Starfish (Start, Stop, Continue, More of, Less of) – Hızlı aksiyon çıkarır.
- Mad / Sad / Glad – Duygu odaklıdır, psikolojik güvenlik sinyali verir.
- 4L’s (Liked, Learned, Lacked, Longed for) – Öğrenme vurgusu yapar.
- Sailboat – Ekip hedefini (ada) ve engelleri (çapalar) görselleştirir.
Atlassian, “retro yorgunluğunu” önlemek için periyodik olarak format değiştirilmesini önerir (atlassian.com).
Psikolojik Güvenlik ve Moderasyon
Araştırmalar, katılımcıların hata yapmaktan korkmadığı ve fikirlerini serbestçe paylaştığı ortamlarda retrospektif veriminin etkili şekilde arttığını gösteriyor (link.springer.com).
Facilitator (genellikle Scrum Master):
- Söz almayanları davet eder, baskın sesleri dengeler.
- Tartışmayı kişiden çok sürece odaklar.
- Zaman kutularına uyar; konu derinleşiyorsa “parking lot” tekniğini kullanır.
Uzaktan çalışan ekipler için kamera açmaya teşvik, anonim oylama ve dijital post-it’ler (örn. Parabol, Neatro) psikolojik güvenliğe katkı sağlar (neatro.io).
Somut Çıktılar ve Takip
Bir retrospektif “tamamlanmış” sayılabilmesi için:
- Kök neden analizi yapılmış olmalı (sadece semptomlar değil).
- Aksiyon maddeleri Sprint Backlog’a veya Takım Panosuna eklenmeli.
- Aksiyonların sahibi ve hedef tarihi net olmalı.
- Bir sonraki retrospektifte ilerleme kontrol edilmeli (“Inspect & Adapt” döngüsü).
Scrum Guide, “en faydalı iyileştirmeler mümkün olduğunca çabuk uygulanmalıdır” ifadesiyle bu noktayı vurgular (michaelvizdos.com).
Yaygın Anti-Pattern’ler
| Anti-Pattern | Sonuç | Çözüm |
|---|---|---|
| Sadece zaman doldurmak | Yüzeysel diyalog, sıfır aksiyon | Beş Aşamalı akış + zaman kutusu |
| Suçlama oyunu | Savunma hâli, psikolojik risk | “Ben dili” ve veri-temelli tartışma |
| Facilitator monoloğu | Katılım düşer | Dönen konuşma çubuğu, sessiz oylama |
| Aşırı aksiyon listesi | Hiçbiri tamamlanmaz | Az & odaklı (en fazla 3) aksiyon seçimi |
Bu “kokular”, deneyimli danışman Ben Linders’ın “Retrospective Smells” listesinde ayrıntılı olarak ele alınır (benlinders.com).
Çevrim İçi Retrospektif Araçları (2025)
| Araç | Öne Çıkan Özellik | Not |
|---|---|---|
| Neatro | Şablon kütüphanesi, aksiyon panosu | Ücretsiz plan mevcut |
| Parabol | Zaman kutulu akış, Jira senkronu | Görsel oylama |
| Echometer | Psikolojik güvenlik anketleri | Etki grafikleri |
(echometerapp.com, neatro.io).
Retrospektifi Geliştirmenin 5 İleri Seviyeli İpucu
- Sprint Metriği Panosu ekleyin – Velocity, kaçak bug sayısı, lead time grafikleri.
- Rotating Facilitator modeli kullanın – Ekip üyeleri sırayla moderatör olsun.
- Aksiyon Etkisi Ölçümü – “Önce / Sonra” KPI takibi ile aksiyon başarısını görün.
- Kaizen Story Card – Her aksiyonu ayrı bir User Story gibi tanımlayın (medium.com).
- Retromat veya FunRetro ile format çekilişi yapın – Monotonluğu kırar.
Ek Kaynaklar
- Scrum Guide 2020 — Resmî Metin (scrum.org)
- Atlassian Retrospective Playbook (atlassian.com)
- Ben Linders: Retrospective Smells (benlinders.com)
- Agile Cambridge 2024: Psikolojik Güvenlik (agilecambridge.net)
- Kaizen & Scrum İlişkisi (investopedia.com)
Özet: Retrospektif Toplantısı Nedir?
Retrospektif, Scrum takımına ayna tutar, hataları fırsata çevirir ve ölçülebilir aksiyonlarla sürekli gelişimi garanti altına alır. Düzgün kurgulanmış, psikolojik olarak güvenli ve veri destekli bir retrospektif, yalnızca bir toplantı değil, organizasyonel öğrenme motorudur.
